Zapraszamy do oglądania wystawy, przybliżającej historię badań archeologicznych w Olbii Pontyjskiej i rolę, jaką odegrali tam Polacy. Organizatorem ekspozycji, prezentowanej przy Al. Ujazdowskich, jest Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk oraz Muzeum Łazienki Królewskie.

Wystawa to owoc kilku ostatnich lat pracy nad historią stanowiska archeologicznego w Olbii Pontyjskiej (Ukraina, obwód Mikołajewski). Ekspozycja przybliża rolę starożytnej kolonii grecką w Olbii w kulturze polskiej oraz wkład Polaków w badania nad tym stanowiskiem. Uświadamia również szerokiej publiczności fakt, że prace archeologiczne nie zaczęły się tam w XIX w. wraz z opanowaniem tego terytorium przez Rosję, ale dużo wcześniej, w konsekwencji zajęcia owego obszaru w XIV w. przez Wielkie Księstwo Litewskie.

Olbia to jedyna starożytna grecka kolonia położona na ziemiach państwa Jagiellonów. Do terenów, na których leżała - zajętych przez Tatarów i Turków - Rzeczpospolita rościła sobie pretensje jeszcze w połowie XVII w. Olbia to także jedyna grecka kolonia, której opis terytorium znajdziemy w dokumentach kancelarii polskiego króla Zygmunta Augusta. W tym czasie jej położenie błędnie sytuowano w pobliżu Oczakowa (ok. 30 km od dzisiejszego stanowiska archeologicznego). Nie umniejsza to faktu, że Olbia, zwana też Borysthenesem (od antycznej nazwy Dniepru) i jej mieszkańcy - Borysthenici - pojawiali się dość często w staropolskiej literaturze, w starożytnym kontekście.

W kolejnych wiekach opis jej historii zajmował szczególne miejsce w pracach polskich historyków (Lelewel) i pasjonatów historii (Józef Ignacy Kraszewski). Wkład Polaków w nowoczesne badania na tym stanowisku również był niemały. Poczynając od XIX w. (Jurgiewicz w Odessie) poprzez prace polsko-ukraińskie w XX w. (Aleksandra Wąsowicz, IAE PAN) aż po ostatnie wykopaliska już po uzyskaniu przez Ukrainę pełnej niepodległości (Alfred Twardecki, MNW oraz IAE PAN).